Friday 6 April 2012

Πόσο είναι το πράσινο χρέος;

Για μια εβδομάδα, με την ευκαιρία της «εβδομάδας της βιώσιμης ανάπτυξης» που ξεκίνησε στις 2 Απριλίου, οι επιχειρήσεις έχουν ραντεβού με τον πλανήτη. Η ιδέα είναι ευγενής, αλλά τι νόημα έχει αν 51 εβδομάδες στις 52 δε νοιαζόμαστε για τη βιωσιμότητα; Με τις επιχειρήσεις να μην έχουν ακόμα δεσμευτεί επαρκώς στην υπόθεση της βιώσιμης ανάπτυξης, θα δούμε και φέτος να παρελαύνουν ένα σωρό διαφημίσεις προϊόντων κατ' όνομα μόνο οικολογικών, όπως εκείνα τα 4Χ4 που μεταμορφώνονται σε «σκαραβαίους» ή τη φωνή του Σον Κόνερι (Sean Connery) να εξαγγέλλει, εξ ονόματος μιας μεγάλης τράπεζας, πως ήρθε η ώρα να ανακαλύψουμε την «πράσινη» τράπεζα. Κοντολογίς, άλλη μια εκδοχή αυτού που εδώ και είκοσι χρόνια αποκαλούμε «πράσινο ξέπλυμα» («greenwashing»).

Τι να συμπεράνουμε από τη συνεχιζόμενη εθελοτυφλία των επιχειρήσεων εμπρός στην αναγκαία οικολογική μετάβαση; Οι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων δεν είναι κυνικοί. Συχνά είναι παγιδευμένοι στη μεταβατική φάση του μετασχηματισμού του εργαλείου παραγωγής τους, σε μια κατάσταση όπου από τη μια τα κίνητρα είναι αρκετά ισχυρά ώστε να εκδηλώνεται μεν πρόθεση αλλαγής, αλλά όχι αρκετά πιεστικά ώστε η πρόθεση αυτή να μετουσιώνεται σε πράξεις.

Κατ' αρχήν οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ένα δαιδαλώδες ρυθμιστικό πλαίσιο που συχνά δεν είναι εφαρμόσιμο.

Στη συνέχεια, δεν παρατηρούν καμία πραγματική ζήτηση εκ μέρους των καταναλωτών. Ποιος, μετά από μια κουραστική ημέρα, θα περάσει ώρες ολόκληρες εξετάζοντας τις ετικέτες των προϊόντων λες κι είναι προσωπικά υπεύθυνος για τη σωτηρία του πλανήτη; Για τους καταναλωτές, όπως και για τις επιχειρήσεις, η «βιώσιμη ανάπτυξη» είναι κυρίως λόγια, μιας που τα συλλογικά αγαθά δεν είναι προσδιορισμένα, και δεν υπάρχει τρόπος να υπολογίζεται ο βαθμός της υποβάθμισής τους.

Φυσικά διαθέτουμε χιλιάδες δεδομένα, που όμως είναι διάσπαρτα, ανομοιογενή και δυσνόητα. Ρωτήστε το γείτονά σας: πιθανότατα γνωρίζει το δείκτη της ανεργίας, το ποσοστό μεγέθυνσης του ΑΕΠ, ακόμα και το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος. Αλλά ποιος μπορεί να προβάλει έναν αριθμό για την κατάσταση των εδαφών μας ή του νερού; Κι όμως, η Γαλλία μόλις κατηγορήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) διότι δεν τήρησε τις υποσχέσεις της όσον αφορά τις προσπάθειές της να προχωρήσει στην απορρύπανση των ποταμών μας. Κανείς δεν ξέρει ποιος θα πληρώσει για το εγχείρημα αυτό.

Χρειαζόμαστε αριθμούς συγκεκριμένους, ευανάγνωστους, καμιά φορά εκλαϊκευμένους, που να παρακολουθούνται από τις αρχές με την ίδια σοβαρότητα και την ελεγκτική διάθεση με τους αριθμούς των δημοσιονομικών στοιχείων.

Είναι καθήκον του κράτους να εμψυχώνει το δημόσιο διάλογο και να κάνει ό,τι είναι δυνατό ώστε οι πολίτες να διαθέτουν την ικανότητα να συμμετάσχουν στην οικολογική μετάβαση και να αλλάξει το παράδειγμα της ανάπτυξης. Αυτό προϋποθέτει να υπάρξουν νέοι τρόποι υπολογισμού των δημοσίων αγαθών, που να συμπληρώνουν εκείνους της οικονομικής μεγέθυνσης.

Ποιος θα ήθελε μια οικονομική πολιτική που θα αύξανε το ΑΕΠ αλλά θα υποβάθμιζε τους ποταμούς, θα καθιστούσε άγονα τα εδάφη, θα δηλητηρίαζε τον αέρα και θα μείωνε το προσδόκιμο επιβίωσης; Υπάρχουν φορές που τα εργοστάσιά μας ρυπαίνουν με τοξικά απόβλητα τα εδάφη και το νερό μας. Ο υπολογισμός της αξίας του υδροφόρου ορίζοντα και η ακριβής εκτίμηση της ζημιάς που προκαλούν σε αυτόν οι ρύποι ενός εργοστασίου θα μας επέτρεπε να αποφύγουμε την υποβάθμιση των πηγών ύδρευσής μας.

Ό,τι δε μετριέται δεν μπορεί να αλλάξει. Σκεφτείτε έναν ισολογισμό μιας επιχείρησης που θα κατέληγε «έλλειμμα περίπου 10 εκατομμύρια ευρώ». Σήμερα κάπως έτσι εκτιμάμε την αξία των συλλογικών αγαθών.

Τι περιμένουμε για να αρχίσουμε να υπολογίζουμε συστηματικά τις επιπτώσεις της κάθε απόφασης στα συλλογικά αγαθά; Σήμερα πλέον, δίπλα στον όρο «έλλειμμα», είτε πρόκειται για το «μπλε» έλλειμμα των πηγών ύδρευσής μας, είτε για το «μελανό» έλλειμμα των βιομηχανικών αποβλήτων, μας χρειάζονται πλέον δείκτες που να είναι κατανοητοί από όλους.

Τότε, ακόμα και μετά από μια κουραστική ημέρα, θα επιλέγαμε αγαθά χωρίς συσκευασίες· οι επιχειρήσεις μας δε θα έστελναν με τόση ευκολία τα στελέχη τους ένθεν κακείθεν του Ατλαντικού για δίωρες συναντήσεις· κι οι ξεχασμένοι στις χωρίς μέλλον γειτονιές τους νέοι μας θα τολμούσαν να ριχτούν σε σχέδια συλλογικής χειραφέτησης.

Ο υπολογισμός της αξίας των συλλογικών αγαθών: ιδού τι θα μπορούσε να πυροδοτήσει τη συλλογική μας κινητοποίηση.

(Η Hélène Roques είναι επιχειρηματίας)

http://www.energia.gr/article.asp?art_id=56645

No comments: