του Άλαν Ράιλι / Wall Street Journal
Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Gazprom είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου. Δεν πρόκειται απλά για ένα γραφειοκρατικό θέμα, καθώς την έρευνα αναλαμβάνει η Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν. Όπως γνωρίζει καλά η Microsoft, η συγκεκριμένη Διεύθυνση δεν τα παρατάει και δεν χάνει. Μάλιστα, η Διεύθυνση δεν έχει χάσει ποτέ υπόθεση που αφορά την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης από το 1958, όταν και τέθηκαν σε ισχύ οι πρώτοι κανονισμοί περί ανταγωνισμού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν ξεκινά τέτοιες έρευνες προτού εξασφαλίσει επαρκή στοιχεία. Τα συγκεκριμένα στοιχεία προέρχονται κατά πάσα πιθανότητα από τις εφόδους που πραγματοποιήθηκαν στα γραφεία της Gazprom στη Γερμανία και την Τσεχία τον Σεπτέμβριο του 2011, καθώς και από παράπονα και δεδομένα που έχει συγκεντρώσει η ίδια της Κομισιόν. Μόλις ξεκινήσει επισήμως μια έρευνα, συνήθως περισσότερα παράπονα κατατίθενται, μαζί με νέα στοιχεία, επεκτείνοντας έτσι το εύρος αυτής.
Ο αρχικός σκοπός της έρευνας για την Gazprom επικεντρώνεται σε τρία ζητήματα. Πρώτον, η Gazprom είναι ύποπτη για παρεμπόδιση της ροής του αερίου, διαιρώντας τις αγορές. Η κατηγορία αυτή βασίζεται πιθανώς στην χρήση από τη Gazprom όρων που απαγορεύουν την αναπώληση του αερίου της. Αυτού του είδους οι όροι στα συμβόλαια φυσικού αερίου οδηγούν σε κατακερματισμό της αγοράς και είναι παράνομοι στην Ε.Ε.
Δεύτερον, η Κομισιόν ισχυρίζεται πως η Gazprom «ίσως να έχει εμποδίσει την διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου». Αυτό αναφέρεται στα βήματα που ίσως έκανε για να εμποδίσει την πρόσβαση τρίτων στο δίκτυο των αγωγών της. Επίσης, μπορεί να αναφέρεται σε προσπάθειες με στόχο την αποτυχία ανταγωνιστικών σχεδίων που αφορούν αγωγούς ή σταθμούς LNG.
Σε αυτό το σημείο, ένα βασικό πρόβλημα της Gazprom είναι ότι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, που περιέχονται στο Άρθρο 102 της Συνθήκης της Ρώμης, είναι πολύ ευρύτεροι από ότι οι αντίστοιχοι των ΗΠΑ. Το Άρθρο 102 επιβάλει μια «ειδική ευθύνη» στις δεσπόζουσες εταιρείες να σέβονται τον ανταγωνισμό. Δεδομένου του ότι η Gazprom διαθέτει μερίδιο άνω του 50% στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη (ακόμα και 100% σε κάποιες χώρες), οι υποχρεώσεις αυτές έχουν μεγάλη σημασία.
Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα αρνούνταν ότι η Gazprom έλαβε ποτέ σοβαρά υπόψη της τους κανόνες για τον ανταγωνισμό. Η λιθουανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι την έχει απειλήσει η Μόσχα για τις προσπάθειες που ανέλαβε στην απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου. Η Λιθουανία αποφάσισε να απελευθερώσει την αγορά το 2008. Τέσσερα χρόνια αργότερα, πληρώνει από τις πιο ακριβές τιμές αερίου σε όλη την Ευρώπη.
Όμως, το πιο απειλητικό στοιχείο στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέχρι τώρα είναι η σύνδεση των τιμών του πετρελαίου με αυτές του φυσικού αερίου στα μακροχρόνια συμβόλαια της Gazprom, την οποία οι Ρώσοι αξιωματούχοι υπερασπίζονται με ζήλο. Η Μόσχα φοβάται ότι δεδομένης της ρευστότητας που κυριαρχεί στις σύγχρονες αγορές αερίου, λόγω του shale gas και του LNG, ο παραμικρός τριγμός στην τιμολογιακή διασύνδεση του πετρελαίου με το αέριο θα απειλήσει τα έσοδα της Gazprom.
Είναι όμως δύσκολο να δικαιολογηθεί αυτή η σύνδεση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή οικονομία. Το 1960, όταν οι ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες με πετρέλαιο ήταν πολυάριθμες στην Ευρώπη, είχε κάποια λογική να συνδέονται τα μακροχρόνια συμβόλαια φυσικού αερίου με την τιμή του πετρελαίου. Μετά όμως από τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1970 και μετά τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις που αποφασίστηκαν, η Ευρώπη δεν χρησιμοποιεί πλέον πετρέλαιο για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, μόνο το 3% του ηλεκτρισμού της παράγεται με τον τρόπο αυτό, ενώ αντιθέτως το αέριο έχει επεκτείνει πολύ το δικό του μερίδιο. Στο μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι στα τέλη του 1990 και στις αρχές του 2000, η Gazprom επιδίωκε να αποσυνδέσει την τιμή του αερίου από αυτή του πετρελαίου διότι η δεύτερη ήταν πολύ χαμηλή.
Το ερώτημα εδώ όσον αφορά τον ανταγωνισμό είναι αν αποτελεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης η επιλογή μιας κυρίαρχης επιχείρησης να υιοθετήσει μια τιμολόγηση που δεν έχει νόημα στην αγορά όπου δραστηριοποιείται. Ένα πλήγμα στη διασύνδεση πετρελαίου-αερίου προφανώς θα αποτελούσε πλήγμα και για το οικονομικό μοντέλο της Gazprom.
Ίσως μάλιστα να ακολουθήσουν και άλλα, χειρότερα. Με την αρχική της έρευνα για την Gazprom στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η Διεύθυνση Ανταγωνισμού μπορεί να πάει πίσω μόνο μέχρι το 2004, όταν οι χώρες αυτές εισήλθαν στην Ε.Ε. Όμως, με βάση τις συμφωνίες σύνδεσης που τα συγκεκριμένα κράτη υπέγραψαν ήδη από το 1994, προτού γίνουν μέλη της Ένωσης, επιβάλλεται η εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στο εθνικό δίκαιο. Ένας βασικός κίνδυνος για την Gazprom είναι ότι οι κρατικές αρχές ανταγωνισμού μπορεί τώρα να ξεκινήσουν παράλληλες έρευνες για τις δραστηριότητες από το 1994 ως το 2004. Κάτι τέτοιο θα διεύρυνε σημαντικά την κλίμακα της έρευνας και τις πιθανές ευθύνες της Gazprom.
Επίσης, εταιρείες που ειδικεύονται σε θέματα ανταγωνισμού ενδέχεται να παροτρύνουν μεγάλους ενεργειακούς καταναλωτές να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να αξιώσουν αποζημιώσεις.
Η αρχική απάντηση της ρωσικής εταιρείας προς την Κομισιόν λέει ότι έχει έδρα εκτός της Ε.Ε. και αποτελεί «έναν στρατηγικό οργανισμό που διαχειρίζεται η κυβέρνηση». Αυτό μάλλον δεν θα κερδίσει πόντους στις Βρυξέλες. Όσο η Gazprom πωλεί αέριο στην Ευρώπη, είναι υποκείμενη στην κοινοτική νομοθεσία.
Η καλύτερη προσέγγιση για την Gazprom θα είναι να αναζητήσει έναν ιδιωτικό συμβιβασμό. Η εταιρεία θα μπορούσε να προσφέρει λύσεις για τις ανησυχίες της Επιτροπής και να αναθεωρήσει τις πρακτικές της. Μια ισχυρή άμυνα μπορεί να είναι ηρωική, αλλά εν τέλει θα αποδειχτεί μάταιη. Ρωτήστε τον Μπιλ Γκέιτς.
(ο Άλαν Ράιλι είναι καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου)
http://www.energia.gr/article.asp?art_id=61688
Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Gazprom είναι εξαιρετικά κρίσιμη για την ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου. Δεν πρόκειται απλά για ένα γραφειοκρατικό θέμα, καθώς την έρευνα αναλαμβάνει η Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν. Όπως γνωρίζει καλά η Microsoft, η συγκεκριμένη Διεύθυνση δεν τα παρατάει και δεν χάνει. Μάλιστα, η Διεύθυνση δεν έχει χάσει ποτέ υπόθεση που αφορά την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης από το 1958, όταν και τέθηκαν σε ισχύ οι πρώτοι κανονισμοί περί ανταγωνισμού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν ξεκινά τέτοιες έρευνες προτού εξασφαλίσει επαρκή στοιχεία. Τα συγκεκριμένα στοιχεία προέρχονται κατά πάσα πιθανότητα από τις εφόδους που πραγματοποιήθηκαν στα γραφεία της Gazprom στη Γερμανία και την Τσεχία τον Σεπτέμβριο του 2011, καθώς και από παράπονα και δεδομένα που έχει συγκεντρώσει η ίδια της Κομισιόν. Μόλις ξεκινήσει επισήμως μια έρευνα, συνήθως περισσότερα παράπονα κατατίθενται, μαζί με νέα στοιχεία, επεκτείνοντας έτσι το εύρος αυτής.
Ο αρχικός σκοπός της έρευνας για την Gazprom επικεντρώνεται σε τρία ζητήματα. Πρώτον, η Gazprom είναι ύποπτη για παρεμπόδιση της ροής του αερίου, διαιρώντας τις αγορές. Η κατηγορία αυτή βασίζεται πιθανώς στην χρήση από τη Gazprom όρων που απαγορεύουν την αναπώληση του αερίου της. Αυτού του είδους οι όροι στα συμβόλαια φυσικού αερίου οδηγούν σε κατακερματισμό της αγοράς και είναι παράνομοι στην Ε.Ε.
Δεύτερον, η Κομισιόν ισχυρίζεται πως η Gazprom «ίσως να έχει εμποδίσει την διαφοροποίηση των προμηθειών φυσικού αερίου». Αυτό αναφέρεται στα βήματα που ίσως έκανε για να εμποδίσει την πρόσβαση τρίτων στο δίκτυο των αγωγών της. Επίσης, μπορεί να αναφέρεται σε προσπάθειες με στόχο την αποτυχία ανταγωνιστικών σχεδίων που αφορούν αγωγούς ή σταθμούς LNG.
Σε αυτό το σημείο, ένα βασικό πρόβλημα της Gazprom είναι ότι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, που περιέχονται στο Άρθρο 102 της Συνθήκης της Ρώμης, είναι πολύ ευρύτεροι από ότι οι αντίστοιχοι των ΗΠΑ. Το Άρθρο 102 επιβάλει μια «ειδική ευθύνη» στις δεσπόζουσες εταιρείες να σέβονται τον ανταγωνισμό. Δεδομένου του ότι η Gazprom διαθέτει μερίδιο άνω του 50% στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη (ακόμα και 100% σε κάποιες χώρες), οι υποχρεώσεις αυτές έχουν μεγάλη σημασία.
Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα αρνούνταν ότι η Gazprom έλαβε ποτέ σοβαρά υπόψη της τους κανόνες για τον ανταγωνισμό. Η λιθουανική κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι την έχει απειλήσει η Μόσχα για τις προσπάθειες που ανέλαβε στην απελευθέρωση της εγχώριας αγοράς φυσικού αερίου. Η Λιθουανία αποφάσισε να απελευθερώσει την αγορά το 2008. Τέσσερα χρόνια αργότερα, πληρώνει από τις πιο ακριβές τιμές αερίου σε όλη την Ευρώπη.
Όμως, το πιο απειλητικό στοιχείο στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μέχρι τώρα είναι η σύνδεση των τιμών του πετρελαίου με αυτές του φυσικού αερίου στα μακροχρόνια συμβόλαια της Gazprom, την οποία οι Ρώσοι αξιωματούχοι υπερασπίζονται με ζήλο. Η Μόσχα φοβάται ότι δεδομένης της ρευστότητας που κυριαρχεί στις σύγχρονες αγορές αερίου, λόγω του shale gas και του LNG, ο παραμικρός τριγμός στην τιμολογιακή διασύνδεση του πετρελαίου με το αέριο θα απειλήσει τα έσοδα της Gazprom.
Είναι όμως δύσκολο να δικαιολογηθεί αυτή η σύνδεση στη σύγχρονη ευρωπαϊκή οικονομία. Το 1960, όταν οι ηλεκτροπαραγωγικές μονάδες με πετρέλαιο ήταν πολυάριθμες στην Ευρώπη, είχε κάποια λογική να συνδέονται τα μακροχρόνια συμβόλαια φυσικού αερίου με την τιμή του πετρελαίου. Μετά όμως από τις πετρελαϊκές κρίσεις του 1970 και μετά τις περιβαλλοντικές ρυθμίσεις που αποφασίστηκαν, η Ευρώπη δεν χρησιμοποιεί πλέον πετρέλαιο για την παραγωγή ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, μόνο το 3% του ηλεκτρισμού της παράγεται με τον τρόπο αυτό, ενώ αντιθέτως το αέριο έχει επεκτείνει πολύ το δικό του μερίδιο. Στο μεταξύ, αξίζει να σημειωθεί ότι στα τέλη του 1990 και στις αρχές του 2000, η Gazprom επιδίωκε να αποσυνδέσει την τιμή του αερίου από αυτή του πετρελαίου διότι η δεύτερη ήταν πολύ χαμηλή.
Το ερώτημα εδώ όσον αφορά τον ανταγωνισμό είναι αν αποτελεί κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης η επιλογή μιας κυρίαρχης επιχείρησης να υιοθετήσει μια τιμολόγηση που δεν έχει νόημα στην αγορά όπου δραστηριοποιείται. Ένα πλήγμα στη διασύνδεση πετρελαίου-αερίου προφανώς θα αποτελούσε πλήγμα και για το οικονομικό μοντέλο της Gazprom.
Ίσως μάλιστα να ακολουθήσουν και άλλα, χειρότερα. Με την αρχική της έρευνα για την Gazprom στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, η Διεύθυνση Ανταγωνισμού μπορεί να πάει πίσω μόνο μέχρι το 2004, όταν οι χώρες αυτές εισήλθαν στην Ε.Ε. Όμως, με βάση τις συμφωνίες σύνδεσης που τα συγκεκριμένα κράτη υπέγραψαν ήδη από το 1994, προτού γίνουν μέλη της Ένωσης, επιβάλλεται η εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας περί ανταγωνισμού στο εθνικό δίκαιο. Ένας βασικός κίνδυνος για την Gazprom είναι ότι οι κρατικές αρχές ανταγωνισμού μπορεί τώρα να ξεκινήσουν παράλληλες έρευνες για τις δραστηριότητες από το 1994 ως το 2004. Κάτι τέτοιο θα διεύρυνε σημαντικά την κλίμακα της έρευνας και τις πιθανές ευθύνες της Gazprom.
Επίσης, εταιρείες που ειδικεύονται σε θέματα ανταγωνισμού ενδέχεται να παροτρύνουν μεγάλους ενεργειακούς καταναλωτές να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και να αξιώσουν αποζημιώσεις.
Η αρχική απάντηση της ρωσικής εταιρείας προς την Κομισιόν λέει ότι έχει έδρα εκτός της Ε.Ε. και αποτελεί «έναν στρατηγικό οργανισμό που διαχειρίζεται η κυβέρνηση». Αυτό μάλλον δεν θα κερδίσει πόντους στις Βρυξέλες. Όσο η Gazprom πωλεί αέριο στην Ευρώπη, είναι υποκείμενη στην κοινοτική νομοθεσία.
Η καλύτερη προσέγγιση για την Gazprom θα είναι να αναζητήσει έναν ιδιωτικό συμβιβασμό. Η εταιρεία θα μπορούσε να προσφέρει λύσεις για τις ανησυχίες της Επιτροπής και να αναθεωρήσει τις πρακτικές της. Μια ισχυρή άμυνα μπορεί να είναι ηρωική, αλλά εν τέλει θα αποδειχτεί μάταιη. Ρωτήστε τον Μπιλ Γκέιτς.
(ο Άλαν Ράιλι είναι καθηγητής Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Σίτι του Λονδίνου)
http://www.energia.gr/article.asp?art_id=61688
No comments:
Post a Comment