Προς μία συνολική ρήξη με το Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να οδηγείται η κυβέρνηση λόγω TAP

Πρόσφατα ο υπουργός Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, Ενέργειας και Περιβάλλοντος κ. Παναγιώτης Λαφαζάνης επισκέφτηκε το Αζερμπαϊτζάν προκειμένου να συμμετάσχει στην πρώτη συνάντηση του Συμβουλευτικού Συμβουλίου για τον Νότιο Διάδρομο ( South Corridor).

Ως γνωστό ο Νότιος Διάδρομος ο οποίος θα αποτελείται από το σύστημα αγωγών TANAP- TAP, όταν η κατασκευή του ολοκληρωθεί το 2019/2020 πρόκειται να μεταφέρει περιορισμένες ποσότητες φυσικού αερίου (10.0 BCM σε πρώτη φάση) από το Αζέρικο τμήμα της Κασπίας προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας, Ελλάδος και Αλβανίας. Η Ελλάδα είναι μία από τις λίγες Ευρωπαϊκές χώρες η οποία από την αρχή υποστήριξε ανεπιφύλακτα και με συνέπεια την ανάγκη κατασκευής του αγωγού TAP, έναντι του ανταγωνιστικού αγωγού Nabucco, το σχέδιο του οποίου και καταργήθηκε μετά την επενδυτική απόφαση για τον TAP τον Ιούνιο του 2013.

Όμως παρά την αμέριστη στήριξη διαδοχικών ελληνικών κυβερνήσεων προς τον TAP, η Ελληνική πολιτεία δεν συμφώνησε σε συγκεκριμένα ανταλλάγματα πέρα ορισμένων αόριστων δεσμεύσεων της κοινοπραξίας περί αξιοποίησης Ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών και την αγορά ορισμένων προϊόντων και πρώτων υλών από εγχώριους προμηθευτές, καθώς και την απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού (30-40 άτομα) κατά την φάση λειτουργίας του αγωγού. Εν όψει αυτής της άκρως απογοητευτικής για τα Ελληνικά συμφέροντα κατάστασης ο Έλληνας υπουργός ενέργειας, στην πρώτη του επαφή με τους εκπροσώπους του TAP δικαίως έθεσε τους προβληματισμούς της κυβέρνησης ως προς τα αναμενόμενα ανταλλάγματα από την Κοινοπραξία, στην οποία πέραν της Βρετανικής BP (μερίδιο 20%) συμμετέχει και η κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν, η SOCAR (20%), η Βελγική FLUXYS(19%), η ENAGAS (16%) και η Ελβετική AXPO (15%) που ήτο και ο εμπνευστής του όλου έργου.

Δυστυχώς η Κοινοπραξία, με προεξέχουσα την SOCAR, όχι μόνο δεν θέλησε να συζητήσει με τον Έλληνα υπουργό την δυνατότητα ανταλλαγμάτων αλλά έθεσε και νέους όρους στο πλαίσιο της συνολικής εμπορικής σχέσης με την Ελλάδα υποστηρίζοντας, μέσω του CEO της SOCAR κου. Ελχάντ Νάζιροφ ότι «Εάν η Ελλάδα θέλει να αγοράσει κάποιο μερίδιο, είμαστε έτοιμοι να πουλήσουμε. Ωστόσο βασική προϋπόθεση είναι ότι η ελληνική πλευρά θα πρέπει να πληρώσει το τίμημα εγκαίρως ενώ θα πρέπει να εξευρεθεί μία αξιόχρεη εταιρεία, η οποία δεν θα οδηγήσει σε καθυστέρηση την κατασκευή του αγωγού και την υλοποίηση του project του Νοτίου Διαδρόμου». Δηλαδή η SOCAR αμφισβήτησε ανοικτά την δυνατότητα Ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών να ανταποκριθούν στις τεχνικές απαιτήσεις του έργου!

Ενωρίτερα η κοινοπραξία του TAP είχε σκιαιώς απορρίψει το εύλογο αίτημα της Ελληνικής πλευράς για επιβολή τελών διέλευσης στον αγωγό T AP και μείωση των τιμών του αζερικού αερίου, ενώ με ουσιαστική άρνηση συνεργασίας ισοδυναμούν και οι προϋποθέσεις που θέτει η κοινοπραξία για την ικανοποίηση του τρίτου αιτήματος που αφορά τη συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου σε αυτήν. Αν και η κοινοτική νομοθεσία, βάσει των προβλέψεων του Τρίτου Ενεργειακού Πακέτου, ρητώς αποκλείει την επιβολή transit fees σε διερχόμενους αγωγούς, θα μπορούσε η κοινοπραξία στο πλαίσιο της ευρύτερης οικονομικής σχέσης της με την φιλοξενούσα χώρα να προσφέρει στην Ελληνική πλευρά ισοδύναμα οικονομικά οφέλη, λ.χ. μέσω της υπογραφής παράλληλων συμβάσεων, για την προσφορά υπηρεσιών εξυπηρέτησης των τεχνικών αναγκών του αγωγού ( maintenance and service agreement). Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει το energia. gr η Ελληνική πλευρά, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, ουδέποτε έθεσε επί τάπητος το συγκεκριμένο ή παρεμφερές θέμα.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ενώ η συμφωνία με το ελληνικό Δημόσιο προβλέπει συμμετοχή της ΔΕΠΑ στον αγωγό T AP μέσω της εξαγοράς ποσοστού μέχρι 5% μετά τη λειτουργία του αγωγού και χωρίς προκαθορισμένο τίμημα όπως προκύπτει από δηλώσεις του στο αζέρικο πρακτορείο « azernews», ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Socar Eλχαντ Ναζίροφ έκανε απολύτως σαφές ότι η κοινοπραξία του T AP, στην οποία η εταιρεία του συμμετέχει με ποσοστό 20%, δεν προτίθεται να παραχωρήσει μερίδιο στην ελληνική πλευρά άνευ σοβαρού οικονομικού ανταλλάγματος. Πρέπει να σημειωθεί ότι ένα από τα βασικά επιχειρήματα του Έλληνα υπουργού στο αίτημα για συμμετοχή του ελληνικού Δημοσίου στην κοινοπραξία άνευ οικονομικού ανταλλάγματος είναι η αντίστοιχη συμμετοχή στον αγωγό TANAP της κρατικής τουρκικής εταιρείας πετρελαίου, της TPAO, με ποσοστό 19%. Η συμμετοχή της ήτο ένα από τα ανταλλάγματα που απέσπασε η τουρκική πλευρά, μαζί και με τη διακράτηση ποσοτήτων αερίου που θα διέρχονται μέσω του αγωγού για την κάλυψη των αναγκών της σε προνομιακή τιμή προκειμένου να δώσει το «πράσινο φως» για τη διέλευση του αγωγού από τα εδάφη της. Είναι φανερό ότι ουδεμία παρόμοια διαπραγμάτευση υπήρξε μεταξύ Ελληνικής πλευράς και Κοινοπραξίας, όταν καταρτίστηκε η αντίστοιχη συμφωνία, τον Μάρτιο του 2013, αφού σε αυτή δεν συμμετείχαν καν στελέχη των ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ.

Ως να μην έφθανε η όλως αρνητική τοποθέτηση της Κοινοπραξίας έναντι των Ελληνικών δίκαιων αιτημάτων περί ανταποδοτικών ωφελειών ο πολύς κ. Ναζίροφ με συμπληρωματική δήλωσή του δεν άφησε κανένα περιθώριο ικανοποίησης στο αίτημα του κ. Λαφαζάνη για μείωση της τιμής του αερίου που εισάγει η ΔΕΠΑ από το Αζερμπαϊτζάν σήμερα μέσω της Τουρκίας αλλά και των συμφωνηθέντων ποσοτήτων του 1 δισ. κ.μ. αερίου που θα φτάνουν στη χώρα με την έναρξη της λειτουργίας του TAP. «Είναι αδύνατο να υπάρξει μείωση των τιμών του φυσικού αέριου, αφού αυτό δεν συνάδει με τη διεθνή πρακτική», είπε ο Ναζίροφ και συμπλήρωσε, «Υπεγράφη σύμβαση για 25 χρόνια. Σύμφωνα με αυτήν υπάρχουν προβλέψεις για πιθανές διαπραγματεύσεις που θα αφορούν σε αλλαγή της τιμής πώλησης, αλλά αυτό μπορεί να γίνει εάν υπάρξουν ραγδαίες αλλαγές στην αγορά. Σε κάθε περίπτωση αυτό μπορεί να γίνει μετά την έναρξη της προμήθειας αερίου. Καθώς η ελληνική πλευρά ακόμη δεν αγοράζει αέριο, κάθε αλλαγή τιμής είναι εκτός συζήτησης. Και εκτός αυτού μια τέτοια συζήτηση δεν αφορά μόνο την Ελλάδα και το Αζερμπαϊτζάν, αλλά το κονσόρτιουμ των 7 εταιρειών που θα προμηθεύουν με αέριο την Ελλάδα». Όμως ο κ. Ναζίροφ στις προκλητικές κατά τα άλλα δηλώσεις του σκόπιμα παρέλειψε να πει ότι η ΔΕΠΑ είναι η μοναδική Ευρωπαϊκή εταιρεία που αγοράζει Αζέρικο φυσικό αέριο εδώ και οχτώ (8) χρόνια, δηλαδή από τότε που πρωτολειτούργησε ο Ελληνο- Τουρκικός διασυνδετήριος αγωγός το 2007!

Κάνοντας μία συνολική αποτίμηση των εξελίξεων των τελευταίων εβδομάδων και με δεδομένη την άκρως απαξιωτική στάση του Αζερμπαϊτζάν απέναντι στην νέα ελληνική κυβέρνηση, εύλογα δημιουργούνται σοβαρά ερωτηματικά ως προς τις προοπτικές περαιτέρω συνεργασίας μεταξύ Μπακού και Αθηνών. Με το έργο του αγωγού TAP να αποτελεί μία πραγματικότητα και με την Ελλάδα συμμετέχουσα στο όλο εγχείρημα δημιουργίας του Νότιου Διαδρόμου μέσω σειράς διακρατικών συμφωνιών, καθίσταται σαφές ότι η κυβέρνηση έχει ελάχιστα περιθώρια ελιγμών αφού είναι χειροπόδαρα δεμένη μέσω των υφιστάμενων συμφωνιών. Μπορεί όμως να εκφράσει την δυσαρέσκεια της με διάφορους νόμιμους τρόπους στο απολυταρχικό καθεστώς Αλίεφ. Ένας από αυτούς θα ήτο η ακύρωση της διαδικασίας πώλησης του πλειοψηφικού πακέτου του ΔΕΣΦΑ στη SOCAR (βλέπε σχετικό σχόλιο energia. gr στις 19/2) με πρόσχημα τις σοβαρές ενστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτή θα μπορούσε να είναι μία πρώτη και δικαιολογημένη αντίδραση στην αδιάλλακτη και άκρως προσβλητική στάση της SOCAR και της Αζέρικης ηγεσίας απέναντι στην Ελληνική κυβέρνηση. Μία δεύτερη αντίδραση θα ήτο να ζητήσει η κυβέρνηση από τα δύο διυληστηριακά συγκροτήματα της χώρας να σταματήσουν για ένα διάστημα να προμηθεύονται Αζέρικο πετρέλαιο. Είμεθα βέβαιοι ότι δύναται να υπάρξει σειρά άλλων αντίμετρων που θα μπορούσε να υιοθετήσει η Ελληνική κυβέρνηση κατά του Αζερμπαϊτζάν, καθότι μόνο με αυτό τον τρόπο η Αζέρικη πλευρά ίσως αρχίσει να αντιλαμβάνεται το ειδικό βάρος της Ελλάδας στο πλαίσιο του Νότιου Διαδρόμου και όχι μόνο.

http://www.energia.gr/article.asp?art_id=91133