Η ενεργειακή στρατηγική της Βρετανίας είναι επικίνδυνη και ξεπερασμένη

του Dieter Helm, καθηγητή ενεργειακής πολιτικής στην Οξφόρδη

 

Μετά από 12 χρόνια επιθεωρήσεων, εκθέσεων και νομοθεσίας, η βρετανική κυβέρνηση ενέκρινε τελικά μια δέσμη μέτρων για την αναδιαμόρφωση της ενεργειακής πολιτικής. Δυστυχώς, το ενεργειακό νομοσχέδιο δεν είναι πολύ σαφές και μέσα στην μακρά αυτή περίοδο επώασης, οι παγκόσμιες αγορές άλλαξαν ραγδαία.
Στην καρδιά του νομοσχεδίου βρίσκεται η ιδέα ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να αναθέτει άμεσα συμβόλαια για τους νέους ηλεκτροπαραγωγικούς σταθμούς, συμφωνώντας εκ των προτέρων μια συγκεκριμένη τιμή ηλεκτρισμού. Τα συμβόλαια καθ’ εαυτά δεν είναι μια κακή ιδέα. Η Βρετανία χρειάζεται επενδύσεις περισσότερες από αυτές που θα υλοποιούσε η αγορά από μόνη της. Ιδίως τα κεφάλαια που χρειάζονται από την πρώτη ημέρα για πυρηνικούς σταθμούς απαιτούν πολιτική δέσμευση. Αλλά υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στην δημοπράτηση συμβολαίων και τον καθορισμό τους από τους πολιτικούς.

Μόλις επιλέξει η κυβέρνηση τους νικητές, έχει σημασία ο κάθε τομέας. Ο Εντ Ντέιβι, υπουργός Ενέργειας, έρχεται οπλισμένος με εξηγήσεις. Προβλέπει ότι στο μέλλον θα υπάρχουν ευμετάβλητες τιμές φυσικού αερίου, οι οποίες θα αυξάνονται διαρκώς. Και ο κ. Ντέιβι πιστεύει ότι οι επιλεγμένες τεχνολογίες θα προστατεύσουν την Βρετανία έναντι στο ενδεχόμενο αυτό.
Εδώ και μια δεκαετία, οι τιμές του αερίου αυξάνονται. Αλλά είναι ένα πράγμα το να ξέρεις το παρελθόν και άλλο το να ξέρεις το μέλλον. Ενώ οι φορείς και οι υπουργοί επεξεργάζονται το ένα ενεργειακό σχέδιο μετά το άλλο, ο κόσμος γύρω τους άλλαξε. Η ιδέα του Peak oil αποδείχτηκε λανθασμένη. Σημειώθηκε μια επανάσταση στις τεχνολογίες των ορυκτών καυσίμων. Με το σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο, η Βόρειος Αμερική κινείται ταχύτατα προς την ενεργειακή ανεξαρτησία και η διαφορά στην τιμή του αερίου ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι πλέον τόσο μεγάλη που υποβαθμίζει την ανταγωνιστικότητα στη Γηραιά Ήπειρο και οδηγεί σε επαναβιομηχανοποίηση στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Ο σχιστολιθικός θησαυρός των ΗΠΑ θα επηρεάσει εν τέλει και τις διεθνείς τιμές, όπως και τις βρετανικές.
Αν λοιπόν αυτό το κομμάτι της ιδέας δεν ισχύει, τότε μπορεί να πει κανείς ότι η κυβέρνηση κάνει κάτι για την κλιματική αλλαγή. Μια γρήγορα ματιά, όμως, δυστυχώς φανερώνει ότι οι σημερινές ΑΠΕ δεν κάνουν διαφορά για την παγκόσμια θέρμανση, ούτε και μπορούν. Ιδίως τα αιολικά έχουν χαμηλή πυκνότητα και διακοπτόμενη παροχή. Οι μελλοντικές ΑΠΕ ίσως καλύψουν αυτό το κενό, όχι όμως οι σημερινές.
Προτού αποφασίσει η κυβέρνηση σε ποιες τεχνολογίες θα προσφέρει συμβόλαια, θα ήταν σοφό να σκεφτούμε τι θα συμβεί αν ο υπουργός κάνει λάθος. Οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής διαρκούν πολύ καιρό, το οποίο σημαίνει ότι θα υποφέρουμε τα όποια λάθη επί μακρόν. Ας υποθέσουμε ότι το μέλλον δεν θα είναι αυτό που λένε οι οπαδοί του Peak oil, οι οπαδοί των ΑΠΕ και ο υπουργός. Ας υποθέσουμε ότι οι τιμές των ορυκτών καυσίμων θα υποχωρήσουν και ότι η Βρετανία θα είναι αφοσιωμένη στις ακριβές ΑΠΕ.
Οι εκπομπές άνθρακα της χώρας όντως θα υποχωρήσουν: Η αποβιομηχανοποίηση που θα συντελεστεί ως αποτέλεσμα της ακριβής ενέργειας είναι ένας βέβαιος δρόμος προς αυτή την κατεύθυνση. Αλλά αυτό θα ήταν ένα άσκοπο δώρο, που θα αντισταθμιστέι από τις εισαγωγές προϊόντων έντασης άνθρακα, όπως ήδη συμβαίνει. Η ενεργειακή ζήτηση επίσης θα μειωθεί, όχι λόγω του προγράμματος Green Deal που προτείνει ο κ. Ντέιβι για τις κατοικίες, αλλά λόγω των υψηλότερων τιμών. Η μείωση των εκπομπών περιορίζοντας τις βιομηχανίες υψηλής ενεργειακής έντασης και μειώνοντας τα εισοδήματα των νοικοκυριών δεν είναι ένας ελκυστικός δρόμος για την απανθρακοποίηση.
Ακόμα δεν είναι πολύ αργά για να αποφύγουμε τις χειρότερες πλευρές αυτής της στάσης. Ο υπουργός έχει υποσχεθεί να δημοπρατήσει τα συμβόλαια όταν οι πράσινες τεχνολογίες «ωριμάσουν». Προς αυτή την κατεύθυνση, υποσχέθηκε να ενισχύσει τον ανταγωνισμό. Υπάρχει αρκετός χρόνος για διορθώσεις στο νομοσχέδιο και θα υπάρξουν περισσότερες νομοθετικές πρωτοβουλίες στα επόμενα χρόνια.

Το μόνο που χρειάζεται να κάνει η κυβέρνηση είναι να βεβαιώσει πως θα υπάρχουν αρκετά συμβόλαια για να παράγουν αρκετό ηλεκτρισμό και ότι υπάρχουν μηχανισμοί στην αγορά για την απανθρακοποίηση. Δεν χρειάζεται να ασχοληθεί με την επιλογή των νικητών και με τη διαπραγμάτευση των τιμών. Μόλις αρχίσει να κάνει αυτά τα πράγματα, τότε θα είναι δύσκολο να σταματήσει. Αξίζει να θυμηθούμε ότι μπορεί η κυβέρνηση να αρέσκεται στο να επιλέγει νικητές, αλλά οι χαμένοι αρέσκονται στο να επιλέγουν κυβερνήσεις. Οι λομπίστες τους ήδη εργάζονται πυρετωδώς.
Ο υπουργός ίσως να έχει δίκιο, ίσως να έχει άδικο. Το μέλλον ίσως να είναι όπως προβλέπει και να είμαστε όλοι ευγνώμονες που σωθήκαμε από τις υψηλές τιμές του πετρελαίου και του αερίου. Αν όμως αποδειχτεί λάθος, τότε θα είμαστε υπεύθυνοι για ένα σοβαρό πλήγμα στην ανταγωνιστικότητα της Βρετανίας, ενώ ταυτόχρονα δεν θα έχουμε συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και θα θέσουμε σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Αυτή θα ήταν μια κακή κληρονομιά.

(από τους Financial Times, 29/11/2012)

http://www.energia.gr/article.asp?art_id=64352