Τον Απρίλιο του 2015 ανακοινώθηκε μία πάρα πολύ ενδιαφέρουσα
συνεργασία μεταξύ της Siemens και της Molycorp. Για όσους δεν το
γνωρίζουν, η Molycorp είναι η μεγαλύτερη παγκοσμίως (πλην Κίνας)
εταιρεία εξόρυξης σπάνιων γαιών. H Molycorp είναι Αμερικανικών
συμφερόντων και δραστηριοποιείται στην Καλιφόρνια. Η δεύτερη σε μέγεθος
αντίστοιχη εταιρεία είναι η Lynas (Αυστραλιανών συμφερόντων) και
δραστηριοποιείται στην Αυστραλία και τη Μαλαισία.
Η συμφωνία αφορά την προμήθεια της Siemens με σπάνιες γαίες από την
Molycorp και θα έχει χρονική διάρκεια 10έτη. Η Siemens χρειάζεται τις
σπάνιες γαίες καθώς αυτές χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των
ανεμογεννήτριων. Υπογραμμίζεται το γεγονός πως μία ανεμογεννήτρια των
2MW εκτιμάται πως περιέχει περίπου 340-420 κιλά σπάνιων γαιών ενώ μία
ανεμογεννήτρια των 3MW περιέχει περίπου 1 τόνο σπάνιων γαιών.
Παλαιότερα δημοσιεύματα έφεραν τη Molycorp ως πιθανό στόχο επιθετικής
εξαγοράς καθώς αντιμετώπιζε έντονο ανταγωνισμό τιμών και κόστους από
την Κίνα (η Siemens θεωρούνταν μία εκ των εταιρειών οι οποίες είχαν
στοχεύσει τη Molycorp). Ως γνωστό, η Κίνα διαθέτει το παγκόσμιο
μονοπώλιο εξόρυξης σπάνιων γαιών και στο παρελθόν είχε κατηγορηθεί από
τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία και την ΕΕ για εφαρμογή αθέμιτων πρακτικών στην
προμήθεια των σπάνιων γαιών και χειραγώγηση της αγοράς. Το θέμα είχε
φτάσει μάλιστα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου όπου η Κίνα έχασε την
υπόθεση.
Οι κορυφαίες δυτικές εξορυκτικές επιχειρήσεις δεν δείχνουν ενδιαφέρον
για την εξόρυξη σπάνιων γαιών. Αυτό οφείλεται κυρίως στο μικρό μέγεθος
της αγοράς των σπάνιων γαιών (περίπου 2-3 δις. δολλάρια) σε σχέση με
άλλα ορυκτά (πχ. σίδηρο, χαλκό), και το σχετικά υψηλό κόστος παραγωγής
των σπάνιων γαιών το οποίο με τη σειρά του οφείλεται στη μεγάλη
γραφειοκρατία και στην ανάγκη εφαρμογής αυστηρών περιβαλλοντικών
κανονισμών. Ωστόσο οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών, δηλαδή οι
εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, απολαμβάνουν την τεράστια υπεραξία που
δημιουργούν οι σπάνιες γαίες και τις έχουν μεγάλη ανάγκη καθώς χωρίς
αυτές δεν θα μπορούν να παράξουν τα προϊόντα τους.
Όπως αντιλαμβανόμαστε, οι μη-Κινεζικές εταιρείες υψηλής τεχνολογίας
δεν έχουν παρά να απευθυνθούν στην Κίνα ώστε να καλύψουν τη μεγάλη
ζήτηση σε σπάνιες γαίες. Ωστόσο, στην Κίνα δεν εφαρμόζεται σχεδόν καμία
περιβαλλοντική νομοθεσία οπότε θα ήταν μη-πολιτικά ορθό να πουλά
μία εταιρεία προϊόντα πράσινης ενέργειας τα οποία όμως χρησιμοποιούν ως
πρώτες ύλες οι οποίες έχουν εξορυχθεί με μη-ορθές περιβαλλοντικές
πρακτικές.
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω ήταν το γεγονός πως πριν από μερικά
χρόνια δημιουργήθηκε ένας ιδιαίτερος συνεταιρισμός στη Γερμανία μεταξύ
μεγάλων εταιρειών υψηλής τεχννολογίας: του Rohstoff Αlianz
(Resource Alliance). Στόχος του εν λόγω συνεταιρισμού είναι η
διασφάλιση της προμήθειας κρίσιμων ορυκτών η οποία με τη σειρά της
εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία της Γερμανικής βιομηχανίας. Για
παράδειγμα, η ThyssenKrupp, η οποία είναι μέλος της Rohstoff Αlianz,
συνήψε συνεργασία με εξορυκτική επιχείρηση Γερμανικών συμφερόντων
(Tantalus AG) η οποία εξορύσσει σπάνιες γαίες στη Μαδαγασκάρη. H Siemens
δεν φαίνεται να είναι μέλος του εν λόγω συνεταιρισμού.
Τί εκτιμώ πως θα γίνει στο μέλλον σχετικά με τις εξορύξεις των κρίσιμων ορυκτών, και ειδικότερα των σπάνιων γαιών;
Κατ’αρχήν οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών, δηλαδή οι εταιρείες
υψηλής τεχνολογίας, και ειδικότερα οι εταιρείες «πράσινων» προϊόντων θα
λαμβάνουν σοβαρά υπ’όψιν τους το θέμα της προέλευσης των πρώτων υλών σε
σχέση με την προστασία του περιβάλλοντος. Κάθε εταιρεία θα αναζητά αν
υπάρχει η λεγόμενη «Κοινωνική Άδεια» εξόρυξης της πρώτης ύλης (Social License to Operate): με λίγα λόγια οι εταιρείες θα «αποκτήσουν» περιβαλλοντική συναισθηματική νοημοσύνη.
Στη συνέχεια οι τελικοί χρήστες των σπάνιων γαιών θα μετατραπούν έμμεσα ή άμεσα σε παραγωγούς σπάνιων γαιών.
Εφόσον οι μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις δεν ενδιαφέρονται για τις
εξορύξεις σπάνιων γαιών, οι τελικοί χρήστες θα εξαναγκασθούν να
προχωρήσουν σε καθετοποίηση της παραγωγής τους και να μετατραπούν σε
παραγωγούς σπάνιων γαιών. Μη ξεχνάμε πως οι εταιρείες αυτές διαθέτουν
τεράστια οικονομική δύναμη ώστε να στηρίξουν εξορυκτικές δραστηριότητες.
Πχ. οι 25 κορυφαίες εταιρείες high tech (πχ. Apple, Hewlett Packard,
Microsoft κλπ.) του δείκτη Fortune 500 έχουν ετήσια έσοδα που ξεπερνούν
τα 1.3 τρισεκατομμύρια δολλάρια. Αν προσθέσει κανείς και τις υπόλοιπες
εταιρείες οι οποίες έμμεσα ή άμεσα χρειάζονται σπάνιες γαίες (πχ.
General Motors, Ford κλπ.) και οι οποίες βρίσκονται στις κορυφαίες
θέσεις του δείκτη Fortune 500 τότε εύκολα διαπιστώνει κανείς πως...λεφτά
υπάρχουν...(οι πρώτες 167 εταιρείες του δείκτη Fortune 500 έχουν ετήσια
έσοδα υψηλότερα από το συνολικό GDP των 31 από τα 37 κράτη της
Αφρικής).
Συνοπτικά, προσωπικά διαβλέπω πως μεσο-μακροπρόθεσμα θα
υπάρξει δραστηριότητα από την πλευρά των τελικών χρηστών σπάνιων γαιών
και δεν θα μου έκανε εντύπωση αν έβλεπα πχ. την Apple, τη General Motors ή τη Siemens κλπ. να εμπλακούν έμμεσα ή άμεσα στον εξορυκτικό κλάδο...
Ο Σωτήρης Ν. Καμενόπουλος είναι Υπ. Διδάκτωρ Πολυτεχνείου Κρήτης
http://energypress.gr/news/krisima-stratigika-orykta-poioi-tha-ta-exoryssoyn-sto-mellon