Ιαπωνία: Άνω του 80% της ενεργειακής ζήτησης καλύπτουν οι εισαγωγές

Οι περιορισμένοι εγχώριοι ενεργειακοί πόροι της Ιαπωνίας σε συνδυασμό με τις τεράστιες ενεργειακές της ανάγκες έχουν ως αποτέλεσμα άνω του 80% της ζήτησης να καλύπτεται από εισαγωγές.

Το μεγαλύτερο τμήμα των εισαγωγών αποτελείται από αργό πετρέλαιο, ενώ οι εισαγωγές φυσικού αερίου αυξήθηκαν σημαντικά μετά την απόφαση διακοπής λειτουργίας των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενεργείας ως αποτέλεσμα του πυρηνικού ατυχήματος της Φουκουσίμα συνεπεία του μεγάλου σεισμού και του τσουνάμι που ακολούθησε τον Απρίλιο 2011.

Με εξαίρεση την περίοδο 1973-1979 της διεθνούς ενεργειακής κρίσης, η κατανάλωση ενεργείας στην Ιαπωνία αυξάνεται διαρκώς. Ενώ η ενεργειακή ζήτηση της βιομηχανίας παρέμεινε σχετικώς σταθερή, η ζήτηση για την κάλυψη των αναγκών των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των μεταφορών συνέχισε να αυξάνεται ασχέτως των οικονομικών τάσεων.

Από τα τέλη του '80, η Ιαπωνία μείωσε τις εισαγωγές αργού πετρελαίου από την Ινδονησία και την Κίνα ενώ αύξησε τις εισαγωγές και την εξάρτησή της από τις χώρες της Μ. Ανατολής, από τις οποίες εξακολουθεί να προέρχεται το 90% των αναγκών της.

Δεδομένου ότι και ένα πολύ μεγάλο τμήμα των συνολικών της αναγκών σε πρώτες ύλες είναι εισαγόμενο, η Ιαπωνία είναι πολύ ευάλωτη στις διεθνείς εξελίξεις και η ενεργειακή ασφάλεια αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της ιαπωνικής πολιτικής. Η ιαπωνική κυβέρνηση ευνοεί μέτρα αύξησης των αποθεμάτων ασφαλείας, την ενθάρρυνση της αυτόνομης ανάπτυξης παραγωγικών πηγών και την προώθηση της συνεργασίας με τις χώρους παραγωγής. Από το 2002 ισχύει ο «Βασικός Νόμος Ενεργειακής Πολιτικής» με τον οποίο επιδιώκεται η διασφάλιση της προσφοράς ενεργείας, η εναρμόνιση με το περιβάλλον και η χρήση των μηχανισμών της αγοράς.

Η Κυβέρνηση επιδιώκει τον διπλασιασμό της παραγώμενης ενεργείας από ΑΠΕ από 10,7% επι του συνόλου το 2013 σε 22%-24% το 2030 εκ των οποίων 7% θα προέρχεται από ηλιακή ακτινοβολία και 9,2% από υδροηλεκτρικά έργα.

Αντιστοίχως, επιδιώκεται η μείωση της συμμετοχής των υδρογονανθράκων από 88,4% το 2013 σε λίγο άνω του 50% εκ των οποίων 27% θα είναι με χρήση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), 26% λιθάνθρακα και 3% πετρελαίου. Με το νέο ενεργειακό μείγμα, η χώρα θα επιιώξει να επιτύχει τους στόχους της σε ό,τι αφορά τις εκπομπές ρύπων. Επιδίωξη είναι το 2030 οι εκπομπές ρύπων να είναι μειωμένες κατά 26% εν σχέσει προς το επίπεδο του 2013.

Το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού από τις διάφορες πηγές εκτιμάται ότι διαμορφώνεται ως εξής:

• πυρηνική ενέργεια: ¥10.1 (€0,072) / kW
• LNG ¥13.4 (€0,10) / kW
• λιθάνθρακας ¥12.9 (€0,09) / kW
• φωτοβολταϊκά ¥15.5 (€0,011) / kW

Στο κόστος πυρηνικής ενεργείας συμπεριλαμβάνονται και οι πάσης φύσεως δαπάνες που σχετίζονται με την διαχείριση των συνεπειών του πυρηνικού ατυχήματος της Φουκουσίμα.

Πυρηνική ενέργεια

Το σύνολο των πυρηνικών σταθμών της χώρας τέθηκε εκτός λειτουργίας μετά τον καταστροφικό σεισμό, το τσουνάμι που προκλήθηκε και το επακόλουθο ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα (Μάρτιος 2011). Έκτοτε το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα της χώρας υποκαταστάθηκε από σημαντικά ακριβότερες εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). H εκτίναξη του ενεργειακού κόστους και η αύξηση του κόστους παραγωγής της βιομηχανίας αλλά και των δαπανών των νοικοκυριών για ηλεκτρική ενέργεια, κατέστησαν την επανεκκίνηση των εργοστασίων πυρηνικής ενεργείας μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης Abe.

Για να επιτευχθεί αυτό, υιοθετήθηκε σειρά προϋποθέσεων για την επαναλειτουργία των εργοστασίων ύστερα από αυστηρούς ελέγχους. Στις 11 Αυγούστου 2015 επανατέθηκε σε λειτουργία ο πυρηνικός αντιδραστήρας Sendai 1 στο νησί Kyushu της νότιας Ιαπωνίας.

Η επαναλειτουργία του πρώτου σταθμού σποτελεί πλέον σημείο αναφοράς για να ακολουθήσουν και άλλοι σταθμοί. Η διαδικασία έγκρισης που ακολουθεί η Ιαπωνική Ρυθμιστική Αρχή Πυρηνικής Ενεργείας (NRA) έχει επιταχυνθεί, παρά την αντίδραση της πλειοψηφίας της κοινής γνώμης, Στόχος της κυβέρνησης Abe είναι η συμμετοχή της πυρηνικής ενεργείας στο ενεργειακό μείγμα να φθάσει το 20%-22% το 2030.

Σημερινή κατάσταση

• Υπάρχουν 43 πυρηνικοί αντιδραστήρες στην Ιαπωνία, ενώ για άλλους 5 αποφασίσθηκε να σταματήσει οριστικά η λειτουργία τους και να καταργηθούν.
• Έως σήμερα έχει υποβληθεί αίτημα επανεκκίνησης 25 αντιδραστήρων σε 15 πυρηνικά εργοστάσια (NPP). Από αυτά τα αιτήματα που αφορούν 5 αντιδραστήρες σε 3 NPP έχουν εγκριθεί (Sendai 1 και 2, Takahama 2 και 3, Ikata 3). Ωστόσο, με απόφασή του δικαστήριο της Περιφέρειας Fukui μπλόκαρε την διαδικασία που αφορά τους αντιδραστήρες Takahama 1 και 2.
• Οι 5 αντιδραστήρες που έχουν περάσει επιτυχώς τις δοκιμασίες, περιλαμβανομένου του Sendai, χρησιμοποιούν τεχνολογία PWR (Pressurized Power Reactors). Οι έλεγχοι που διαξάγονται από την NRA στους αντιδραστήρες με τεχνολογία BWR (Boiling Water Reactors), όπως αυτός της Φουκουσίμα, βρίσκονται σε πιο αρχικό στάδιο, καθώς αυτοί είναι πιο ευάλωτοι στις αλλαγές πίεσης. Η NRA αποφάσισε να ελέγξει κατά προτεραιότητα 2 αντιδραστήρες τεχνολογίας BWR στο Kashiwazaki-Kariwa NPP της εταιρείας TEPCO στην περιοχή Niigata. Στην συνέχεια θα χρησιμοποιήσει την εμπειρία αυτή ως διαδικασία αναφοράς για τα υπόλοιπα εργοστάσια με τεχνολογία BWR.

O ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στην ιαπωνική οικονομία

Το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού έως τον Μάρτιο 2011 ήταν περίπου ήταν περίπου 30%. Μετά το πυρηνικό ατύχημα η κυβέρνηση ακολούθησε πολιτική μηδενικής εξάρτησης από την πυρηνική ενέργεια. Η κυβέρνηση Abe πλέον προωθεί την επιστροφή σε αυτήν ενώ ταυτοχρόνως υποστηρίζει την μελλοντική απεξάρτηση της χώρας από αυτήν. Η Βασική Ενεργειακή Στρατηγική (Απρίλιος 2014), ένα είδος μεσο-, μακρο-πρόθεσμου σχεδίου ενεργειακής στρατηγικής θεωρεί την πυρηνική ενέργεια ως «ενεργειακή πηγή βάσης» η οποία είναι φθηνή και σταθερή. Έθεσε τις βάσεις επιστροφής στην χρήση της ενώ ταυτοχρόνως επεδίωκε να καθησυχάσει τους φόβους της κοινής γνώμης τονίζοντας ότι η ασφάλεια είναι ύψιστη προτεραιότητα.

Τον Ιούνιο 2015 η κυβέρνηση ανακοίνωσε τους εξής στόχους για το ενεργειακό μείγμα το 2030 σε ό,τι αφορά την συμμετοχή των διαφόρων πηγών ενεργείας επί της συνολικής προσφοράς ηλεκτρικής ενεργείας:

• Πυρηνική ενέργεια 20%-22%
• LNG 27%
• Άνθρακας 26%
• Ανανεώσιμες πηγές 22%-24%
• Πετρέλαιο 3%

Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δεν κατασκευασθεί κανένα νέο πυρηνικό εργοστάσιο. Παράλληλα μείωσε τον μέγιστο χρόνο λειτουργίας τους σε 40 έτη, με δυνατότητα παράτασης για 20 έτη, ύστερα από άδεια της NRA. Ο στόχος του 20%-22% για την πυρηνική ενέργεια, με λειτουργία 25 αντιδραστήρων αντί 43 που υπήρχαν έως το 2011, θεωρείται φιλόδοξος αν τηρηθεί το όριο των 40 ετών λειτουργίας. Για να επιτευχθεί ο στόχος, θα πρέπει να γίνει ευρεία χρήση της δυνατότητας παράτασης λειτουργίας τους έως τα 60 έτη.

Η αντίθεση της κοινής γνώμης παραμένει πολύ ισχυρή μετά το ατύχημα της Φουκουσίμα, παρά τις διαβεβαιώσεις για αυξημένες προϋποθέσεις ασφαλείας προκειμένου να ξαναλειτουργήσουν εργοστάσια. Σύμφωνα με πρόσφατες μετρήσεις, το 31% της κοινής γνώμης υποστηρίζει την επανεκκίνηση και το 56% αντιτίθεται.

Κύριος υποστηρικτής της πολιτικής Abe περί επανεκκίνησης είναι η επιχειρηματική κοινότητα που ανησυχεί:

1. για το υψηλό κόστος παραγωγής λόγω ακριβού LNG, και
2. για τον κίνδυνο έλλειψης επαρκούς ενεργειακής προσφοράς.

Η κυβέρνηση υποστηρίζει, επίσης, τις ιαπωνικές εξαγωγές πυρηνικής τεχνολογίας, περιλαμβανομένης της κατασκευής NPP's και τις έχει εντάξει στην Στρατηγική Αναζωογόνησης της Ιαπωνικής Οικονομίας.

Εκτιμήσεις

• Το επιχείρημα περί αυξημένου ενεργειακού κόστους λόγω εισαγωγών ακριβού LNG φαίνεται να ευσταθεί. Αν και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έγινε jan;a πλεονασματικό το α' εξάμηνο 2015, το εμπορικό ισοζύγιο παραμένει ελλειμματικό προκαλώντας ανησυχίες.
• Οι φόβοι περί ελλείψεων ενεργείας και των συνεπειών που μπορεί να υπάρξουν, φαίνεται ότι έχουν υποχωρήσει, καθώς η παραγωγή επαρκούς ενεργείας φαίνεται να είναι πλέον υπό έλεγχο. Το θέρος που πέρασε, παρά τις υψηλότερες από το συνηθισμένο θερμοκρασίες, οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρισμού δεν προχώρησαν σε προειδοποιήσεις για πιθανά κενά.
• Σε ό,τι αφορά το ενεργειακό μείγμα το 2030, κρίνοντας από τον υψηλό στόχο ως προς την πυρηνική ενέργεια και τον μάλλον συντηρητικό ως προς τις ανανεώσιμες πηγές, γίνεται φανερό ότι η κυβέρνηση θα επιμείνει στην πολιτική επανεκκίνησης πυρηνικών αντιδραστήρων παρά την αντίδραση της κοινής γνώμης. Το γεγονός ότι δεν έχουν επιλυθεί τα ζητήματα που αφορούν το χρησιμοποιημένο καύσιμο και την πλήρη εκκαθάριση του κατεστραμμένου εργοστασίου της Fukushima δεν θεωρείται σοβαρό εμπόδιο.
• Θεωρείται, επίσης, πιθανό ότι η κυβέρνηση δεν θα επιμείνει στην εξαγγελία της περί μελλοντικής μείωσης της εξάρτησης από την πυρηνική ενέργεια.

http://www.energia.gr/article.asp?art_id=98067