Υπάρχουν και φωτεινά σημάδια οικονομικής δραστηριότητας μέσα στην κρίση; Σίγουρα είναι λίγα, αλλά ένα από αυτά φωτίζεται από το φως του ήλιου και συνδέεται με την έντονα αναπτυσσόμενη αγορά των φωτοβολταϊκών συστημάτων. Πρόκειται για τα συστήματα που συλλέγουν ηλιακή ενέργεια και τη μετατρέπουν σε ηλεκτρισμό. Το 2011, παρά το εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό κλίμα, η ισχύς των φωτοβολταϊκών που εγκαταστάθηκαν ήταν διπλάσια από την ισχύ όλων των συστημάτων που υπήρχαν στην Ελλάδα στις αρχές του 2011. Πάνω από 400 MWp τοποθετήθηκαν το 2011, ενώ προηγουμένως τα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα μόλις ξεπερνούσαν τα 200 MWp. Στο τέλος του 2011 το κοντέρ έγραφε 605 MWp, όταν έξι χρόνια πριν, το 2006, η Ελλάδα διέθετε μόλις 6,7 MWp. Τα φωτοβολταϊκά, μια σχετικά νέα τεχνολογία, ωριμάζουν ταχύτατα και ταιριάζουν πολύ στην ηλιόλουστη Ελλάδα.
«Το 2011 ήταν μια χρονιά με έντονη ανάπτυξη των μικρών οικιακών συστημάτων, που έφτασαν μέσα σε μόλις δύο χρόνια να κατέχουν μερίδιο 15 - 20%. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και το 2012. Ταυτόχρονα, μέσα στο 2011 είχαμε την εγκατάσταση μεγαλύτερων συστημάτων (μεγέθους πάνω από ενός MW). Ετσι σήμερα διαθέτουμε όλα τα μεγέθη», λέει στην «Κ» ο κ. Στέλιος Ψωμάς, περιβαλλοντολόγος και σύμβουλος στρατηγικής του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών.
Πίσω από αυτήν τη δυναμική ανάπτυξη βρίσκεται η εξασφάλιση υψηλών εγγυημένων τιμών αγοράς του ρεύματος από τη ΔΕΗ. Το ερώτημα είναι εάν θα εξακολουθήσει κάτι τέτοιο και το 2012, λόγω της συνεχιζόμενης ύφεσης και της έλλειψης ρευστότητας σε όλα τα επίπεδα. Για να μην υπάρξει πισωγύρισμα απαιτούνται μέτρα στήριξης. Η πιθανή πτώση των τιμών μπορεί να αντισταθμιστεί με αύξηση των συστημάτων που θα εγκατασταθούν το 2012, λένε οι εκπρόσωποι εταιρειών. Ο ήλιος δεν θα σβήσει το 2012. Θα μπορέσουμε να πάρουμε περισσότερη ενέργεια απ' αυτόν;
Αποδοτική και «καθαρή» επένδυση τα πάνελ στις ταράτσες σπιτιών
Υπάρχουν σήμερα αποδοτικές και ρεαλιστικές επενδύσεις για όποιον έχει ακόμα ένα μικρό κεφάλαιο στην άκρη; Σε πείσμα του κλίματος αβεβαιότητας και ανασφάλειας που επικρατεί, οι εκπρόσωποι του κλάδου των φωτοβολταϊκών τονίζουν ότι η εγκατάσταση ηλιακών πάνελ στην ταράτσα των σπιτιών ή των πολυκατοικιών μπορεί να είναι εξαιρετικά αποδοτική. Πέρα από τη συμβολή στην προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίηση της ανανεώσιμης ηλιακής ενέργειας, τα οικιακά φωτοβολταϊκά μπορούν να επιφέρουν σημαντική οικονομική ενίσχυση στον ιδιοκτήτη. Κι αυτό, χωρίς δέσμευση πολύτιμης γης και χωρίς να πλήττεται το τοπίο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα είναι οι πλέον ανώδυνες για το ευρύτερο περιβάλλον εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Οταν μιλάμε για οικιακά φωτοβολταϊκά αναφερόμαστε σε συστήματα που δεν υπερβαίνουν σε ισχύ τα 10 KWp. Το κόστος σε αυτές τις περιπτώσεις και στον βαθμό που ο ιδιοκτήτης εξαντλήσει τη δυνατότητα ισχύος (10 KWp) αρχίζει λίγο πάνω από τις 20.000 και μπορεί να φτάσει τις 35.000 ευρώ. Βεβαίως, μπορεί να προχωρήσει και σε μικρότερες εγκαταστάσεις. Ενα σύστημα σε μικρή σχετικά ταράτσα, 50-70 τ.μ., με νότιο προσανατολισμό και κλίση 30 μοιρών, ισχύος 3,5 - 5 KWp, μπορεί να στηθεί με λίγο πάνω από 12.000 ευρώ, στα οποία συμπεριλαμβάνονται όλα τα έξοδα, ακόμα και ο ΦΠΑ και το κόστος σύνδεσης με τη ΔΕΗ. Ανάλογα με την τεχνολογία και τις διαφορετικές προτάσεις, η επένδυση θα περιλαμβάνει από 16 ώς 25 φωτοβολταϊκούς συλλέκτες. Το σύστημα αυτό είναι επεκτάσιμο, δηλαδή στο μέλλον μπορούν να προστεθούν επιπλέον φωτοβολταϊκά πάνελ. Ο κάθε κάτοχος οικιακής εγκατάστασης υπογράφει ένα συμβόλαιο με τη ΔΕΗ για την πώληση της ενέργειας που θα παράγει. Η δεδομένη σήμερα τιμή πώλησης της οικιακής κιλοβατώρας στη ΔΕΗ είναι 0,5225 ευρώ, εγγυημένη για 25 έτη (με πρόβλεψη ετήσιας αύξησης κατά το 25% του πληθωρισμού). Αν και πολλοί έχουν προεξοφλήσει το ενδεχόμενο μείωσης κατά ένα ποσοστό της τιμής αυτής για τους μικροεπενδυτές που θα μπουν αργότερα στο «παιχνίδι», η επένδυση εξακολουθεί να είναι κερδοφόρα.
Στο παράδειγμα της επένδυσης των 12.000 ευρώ, υπολογίζεται ότι η αξία του ηλεκτρικού ρεύματος που θα πωληθεί στη ΔΕΗ μπορεί να φτάσει από 2.500 έως 4.000 ευρώ. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει δυνατότητα απόσβεσης της επένδυσης σε 3-5 χρόνια, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζονται πολύ υψηλές ετήσιες αποδόσεις. Ας σημειωθεί ότι οι επενδύσεις στα μικρά φωτοβολταϊκά είναι από εκείνες που δανειοδοτούνται από τις τράπεζες για κάποιον που δεν έχει το αναγκαίο κεφάλαιο.
Πέρα από τα οικονομικά οφέλη, τα συστήματα ηλιακής ενέργειας έχουν θετική συνεισφορά στο περιβάλλον. Εχει υπολογιστεί ότι η ετήσια λειτουργία ενός κιλοβάτ φωτοβολταϊκών αποτρέπει την έκλυση κατά μέσο όρο 1,3 τόνου διοξειδίου του άνθρακα, για την απορρόφηση του οποίου απαιτούνται δύο στρέμματα δάσους ή περίπου 100 δέντρα. Για να παραχθεί η ίδια ηλεκτρική ενέργεια με πετρέλαιο, χρειάζονται 2,2 βαρέλια πετρελαίου. Αποφεύγοντας 1.300 κιλά διοξειδίου του άνθρακα κάθε χρόνο είναι σαν να βγαίνει εκτός κυκλοφορίας ένα αυτοκίνητο που διανύει 7.000 χιλιόμετρα.
20.000 αιτήσεις από αγρότες
Το καλοκαίρι του 2010 δινόταν μεγάλη μάχη για μια θέση «κάτω από τον ήλιο», με χιλιάδες αγρότες να αναζητούν διέξοδο στην οικονομική καχεξία μέσω της... καλλιέργειας ηλιακών πάνελ στα χωράφια τους. Σήμερα, και παρότι οι αιτήσεις για εγκατάσταση αγροτικών φωτοβολταϊκών συστημάτων έφτασαν τις 20.000, είναι πολύ λίγα (μερικές δεκάδες) αυτά που λειτουργούν. Η βασική αιτία βρίσκεται κυρίως στο μεγάλο πρόβλημα χρηματοδότησης.
Το τελευταίο διάστημα το υπουργείο Περιβάλλοντος δήλωσε ότι εξετάζει το ενδεχόμενο παράτασης του χρονικού ορίου έναρξης λειτουργίας των αγροτικών φωτοβολταϊκών, καθώς λόγω των καθυστερήσεων πολλά αγροτικά ηλιακά συστήματα κινδυνεύουν να χάσουν την αδειοδότησή τους. «Το ΥΠΕΚΑ εξετάζει όλα τα δεδομένα ώστε να βοηθηθούν όλα τα έργα, ενώ προτίθεται να εξετάσει εκ νέου τις προθεσμίες που ισχύουν για τα αγροτικά φωτοβολταϊκά», είπε πρόσφατα στη Βουλή ο κ. Γ. Παπακωνσταντίνου. Σύμφωνα με τον υπουργό Περιβάλλοντος «παρά τα κίνητρα και τη σαφή προτεραιότητα που έδωσε το Δημόσιο, τα έργα των αγροτικών φωτοβολταϊκών δεν ωριμάζουν με τους ρυθμούς που θα έπρεπε».
Ενα δεύτερο πρόβλημα στον αγροτικό τομέα είναι αυτό που αντιμετωπίζουν όσοι θέλουν να τοποθετήσουν φωτοβολταϊκά σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας. Αν και το 2010 είχε δοθεί η δυνατότητα τοποθέτησης φωτοβολταϊκών στο 1% των εδαφών αυτών, το 2011 η ρύθμιση αυτή ανατράπηκε. Οι ερμηνευτικές εγκύκλιοι του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ότι η απαγόρευση δεν ισχύει για τις ΑΠΕ, δεν έλυσαν το πρόβλημα, καθώς σύμφωνα με τους ενδιαφερόμενους απαιτείται νομοθετική ρύθμιση για να ξεμπλοκάρουν τα έργα.
Βαριά η «σκιά» της οικονομικής ύφεσης
Οι εξελίξεις στην ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών επισκιάζονται από το «χαμηλό βαρομετρικό» της οικονομικής κρίσης και ύφεσης. Οι αρνητικές επιπτώσεις εμφανίζονται σε δύο κυρίως πλευρές: αφενός καταγράφεται περιορισμένη ρευστότητα, με αποτέλεσμα πολλά έργα να έχουν μείνει στον αέρα, αφετέρου αναμένεται η μείωση της τιμής αγοράς της ηλιακής κιλοβατώρας.
«Σύντομα αναμένεται να υπάρξει μία διόρθωση σε ό,τι αφορά τις εγγυημένες τιμές πώλησης της παραγόμενης ηλιακής ενέργειας για τους νεοεισερχόμενους. Αν η διόρθωση αυτή είναι εύλογη και λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής αγοράς (περιορισμένη ρευστότητα των τραπεζών, υψηλότερα επιτόκια και μικρότερη διάρκεια δανεισμού, υψηλή φορολογία, επενδυτικό ρίσκο και μεγάλοι και συχνά απρόβλεπτοι χρόνοι ωρίμανσης των έργων), τότε μακροπρόθεσμα μπορεί να βοηθήσει τη βιωσιμότητα της αγοράς. Αν υπάρξουν δραστικές περικοπές, χωρίς αναγνώριση των πραγματικών συνθηκών και προβλημάτων της αγοράς, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να υπάρξει έντονη ανάσχεση στον μόνο τομέα της οικονομίας που ανθεί εν μέσω κρίσης», σημειώνει στην «Κ» ο περιβαλλοντολόγος κ. Στέλιος Ψωμάς.
Οι εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον χώρο τονίζουν ιδιαίτερα την ανάγκη να αποφευχθούν φορολογικές εκπλήξεις πάσης φύσεως, έτσι ώστε να εδραιωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης. «Σήμερα υπάρχει ανασφάλεια στους επενδυτές (κυρίως στους ξένους), οι οποίοι είτε δεν έρχονται καθόλου, είτε αποχωρούν από τη χώρα», σημειώνουν.
Εντός του 2012 θα πρέπει να επανεξεταστεί η κατανομή ανά τεχνολογία ΑΠΕ για την επίτευξη των εθνικών στόχων ώς το 2020. Τα φωτοβολταϊκά έχουν δυναμική ανάπτυξη και φαίνεται ότι μπορούν να ξεπεράσουν τους στόχους. Ετσι, ο Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών ζητά να πολλαπλασιαστεί η συμμετοχή των ηλιακών πάνελ και από 2,2 γιγαβάτ που προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης, να ανέβει στα 6 γιγαβάτ ή 12% της ηλεκτροπαραγωγής μέχρι το 2020. Ο ΣΕΦ εκτιμά ότι στην περίπτωση αυτή οι επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά θα ανέλθουν σε 10 δισ. ευρώ ώς το 2020 από 1,5-2 δισ. ευρώ σήμερα, ενώ οι θέσεις εργασίας θα ανέλθουν σε 40.000 ώς το τέλος της δεκαετίας από 18.000 που είναι οι άμεσες και έμμεσες σημερινές θέσεις εργασίας.
Δυναμική άνοδος σε όλο τον κόσμο
Εκρηκτική ήταν η άνοδος των εγκατεστημένων φωτοβολταϊκών συστημάτων σε διεθνές επίπεδο το 2011, δίνοντας την εικόνα ενός δυναμικά αναπτυσσόμενου παραγωγικού και ενεργειακού κλάδου. Η άνοδος των φωτοβολταϊκών στηρίζεται αφενός στη στροφή ολοένα και περισσότερων κρατών στην αξιοποίηση της ανανεώσιμης ηλιακής ενέργειας και αφετέρου στην εξέλιξη της τεχνολογίας, που βελτιώνει αποφασιστικά την απόδοση των συγκεκριμένων συστημάτων.
Το 2011, σε διεθνές επίπεδο, εγκαταστάθηκαν περί τα 27,7 GWp φωτοβολταϊκών, με πρωταγωνιστικό τον ρόλο της Ευρώπης. Το 2011 το προβάδισμα πήρε η Ιταλία, στην οποία τοποθετήθηκαν συστήματα ισχύος 9 GWp, ενώ τη δεύτερη θέση κατέκτησε μια σταθερή δύναμη του κλάδου, η Γερμανία (7,5 GWp). Δυναμικά μπαίνει και η Κίνα στο παιχνίδι της ηλιακής ενέργειας (2 GWp), ακολουθούν οι ΗΠΑ (1,6 GWp), η Γαλλία συμπληρώνει την ευρωπαϊκή τριάδα κορυφής (1,5 GWp), η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, η Ιαπωνία, δεν μπορούσε να λείπει (1,1 GWp), ενώ αρκετά εντυπωσιακό ήταν και το ντεμπούτο της «πρωτάρας» στο σύστημα της εγγυημένης τιμής πώλησης, Βρετανίας (700 MWp).
Στη σκιά αυτής της ανόδου, το 2011 καταγράφηκε έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών παραγωγής υλικών για τα φωτοβολταϊκά συστήματα, ενώ πολλοί μίλησαν για εμπορικό πόλεμο ΗΠΑ - Κίνας. Το αποτέλεσμα ήταν το κλείσιμο παραγωγικών μονάδων που δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν τη γρήγορη πτώση των τιμών, ενώ υπήρξε και ένας κύκλος συγχωνεύσεων και αποχωρήσεων από τον κλάδο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις μελετητών της αγοράς σε διεθνές επίπεδο, η τάση συγχωνεύσεων και αποχωρήσεων θα συνεχιστεί και τους πρώτους μήνες του 2012. Το κόστος των συστημάτων αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα της χρονιάς και στη συνέχεια να σταθεροποιηθεί. Γενικά αναμένεται οι χώρες εκτός Ευρώπης να αποκτήσουν μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς.
Από την άλλη βέβαια και η αγορά φωτοβολταϊκών αντιμετωπίζει το γενικότερο πρόβλημα της έλλειψης διαθέσιμης ρευστότητας, με αποτέλεσμα πολλά έργα, που έχουν αποφασιστεί και εγκριθεί, να υπάρχει κίνδυνος να παγώσουν, χωρίς να δουν τον ήλιο.
(Γιάννης Ελαφρός, Καθημερινή, 30/1/2012)
http://www.energypress.gr/news/Fwteino-monopati-mesa-sthn-krish-ta-fwtoboltaika
