Έκθεση Κομισιόν: Πολλές οι αβεβαιότητες για το σχιστολιθικό αέριο

Με επιφυλακτικότητα αντιμετωπίζει τις προοπτικές του σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη, αλλά και τις ΗΠΑ, η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Economic Developments in Europe, Staff Working Document (2014) 19, που ανακοινώθηκε την 22.1.2014.

Παραθέτοντας τα πλέον πρόσφατα ερευνητικά και μελετητικά δεδομένα, η Επιτροπή καταγράφει τις αβεβαιότητας και τις μεγάλες αποκλίσεις που υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες εκτιμήσεις, στις ΗΠΑ και την ΕΕ, για τις προοπτικές του σχιστολιθικού αερίου, τόσο όσο αφορά τις ποσότητές του όσο και το κόστος του. Ειδικά για την Ευρώπη, η Έκθεση εκτιμά ότι το κόστος πιθανών εκμεταλλεύσεων δεν θα είναι χαμηλό δεδομένου ότι δεν υπάρχουν μεγάλα συγκεντρωμένα πεδία και δεν αναμένεται να υπάρξουν ευκαιρίες για κοινή εξόρυξη με πετρέλαιο ή υγραέριο όπως συμβαίνει στις ΗΠΑ.

Συγκεκριμένα, η έκθεση αναφέρει:

Διάφορες πηγές ^{(1) (2)} έχουν καταγράψει ότι τα αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου στον κόσμο το 2011 ήταν περίπου 190/200 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (tcm). Ωστόσο, η εκτίμηση των πιθανών αποθεμάτων φυσικού αερίου είναι μια άσκηση με αβεβαιότητα.

Οι ΗΠΑ είχαν περίπου 9 tcm αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου το 2011, εκ των οποίων τα 2,7 tcm αφορούν σχιστολιθικό αέριο. Σύμφωνα με εκτίμηση του 2012 της ανεξάρτητης επιτροπής με έδρα τις ΗΠΑ "Potential Gas Committee" (PGC), το συνολικό απόθεμα του πιθανώς ανακτήσιμου φυσικού αερίου (potentially recoverable natural gas) στις Ηνωμένες Πολιτείες ανήλθε σε περίπου 67tcm ⁽³⁾, 48% του οποίου θα πρέπει να είναι το σχιστολιθικό αέριο (30,5 tcm). Ένα χρόνο νωρίτερα, η αμερικανική Energy Information Administration (EIA) εκτίμησε τα συνολικά ανακτήσιμα αποθέματα φυσικού αερίου στις ΗΠΑ και το δυναμικό του σχιστολιθικού αερίου, σε περίπου 72tcm και 24,4tcm αντίστοιχα ⁽⁴⁾.

Κάπως λιγότερα από το μισό της ανακτήσιμης αυτής ποσότητας (11 tcm) θα πρέπει να βρίσκονται, στη λεκάνη Marcellus, όπου φαίνεται να είναι το μεγαλύτερο κοίτασμα σχιστολιθικού αερίου των ΗΠΑ.

Ωστόσο, μια πρόσφατη μελέτη από της υπηρεσίας Γεωλογικής Έρευνας των ΗΠΑ μείωσε ριζικά αυτές τις πιθανές εκτιμήσεις για την λεκάνη: με βάση τα πιο πρόσφατα στοιχεία γεωτρήσεων και παραγωγής, εκτιμούν ότι το δυναμικό της λεκάνης Marcellus είναι μόνο 2,3 tcm ⁽⁵⁾, το οποίο είναι περίπου 80% λιγότερο από ό, τι έχει ήδη αναφερθεί από την ΕΙΑ. Η ετήσια ανασκόπηση του 2012 της ΕΙΑ για την Ενέργεια, αντανακλά τις νεότερες αυτές προσεγγίσεις, καθώς έχει μειώσει τις εκτιμήσεις της ⁽⁶⁾ για τα «συνολικά αναπόδεικτα τεχνικώς ανακτήσιμα αποθέματα» σχιστολιθικού αερίου στις ΗΠΑ από το 2011 στο 2012 σχεδόν κατά το ήμισυ (περίπου 13,6 tcm).

Τέλος, στην πιο πρόσφατα ενημερωμένη έκδοση της αξιολόγησής της τον Ιούνιο του 2013, η ΕΙΑ έχει αναθεωρήσει περαιτέρω τα πιθανά αναπόδεικτα αποθέματα σχιστολιθικού αερίου στον κόσμο: στις ΗΠΑ, ελαφρώς ανοδικά στα 16,1tcm και στην ΕΕ ελαφρά προς τα κάτω στα 13,3 tcm από 15,8 tcm το 2011⁽⁷⁾ (Γράφημα 1).

Ορισμένοι ειδικοί στην ενέργεια έχουν εκφράσει πιο απαισιόδοξες απόψεις, δεδομένου ότι όχι μόνο αναμένουν τα ανακτήσιμα αποθέματα να είναι σημαντικά μικρότερα από τα προβλεπόμενα, αλλά και η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του σχιστολιθικού αερίου να εξαντλείται με πολύ ταχύτερο ρυθμό (33% ετησίως) σε σχέση με τα κοιτάσματα συμβατικού φυσικού αερίου (20% ετησίως) ⁽⁸⁾, επισημαίνοντας μια ακόμη αιτία αβεβαιότητας για τα πιθανά αποθέματα ⁽⁹⁾.

Σε αυτό το πλαίσιο αβεβαιότητας, οι εκτιμήσεις για το δυναμικό του σχιστολιθικού αερίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση εμφανίζονται ανάλογα αποκλίνουσες αν και λιγότερες σε αριθμό. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, το ανακτήσιμο σχιστολιθικό αέριο στην ΕΕ θα μπορούσε να κυμανθεί μεταξύ 2,3 tcm και 17 tcm ⁽¹⁰⁾. Σε σχέση με αυτές τις πηγές, οι εκτιμήσεις της ΕΙΑ για την ΕΕ, που παρουσιάζονται στο Διάγραμμα 1, φαίνονται μάλλον αισιόδοξες. Η εκτίμηση 13,3tcm της EIA για το σχιστολιθικό αέριο για το σύνολο της ΕΕ θα πρέπει να εξεταστεί υπό το πρίσμα του συνόλου των αποδεδειγμένων αποθεμάτων φυσικού αερίου το 2011, περίπου 4tcm στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η αντιπαράθεση των εκτιμήσεων των πηγών του σχιστολιθικού αερίου της ΕΕ και των ΗΠΑ, που παρουσιάζεται στο Γραφήματα 1, οδηγεί στις ακόλουθες γενικές παρατηρήσεις. Πρώτον, παρά το ευρύ φάσμα των εκτιμήσεων, τα αποθέματα σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη φαίνεται να είναι σημαντικά μικρότερα από τις ΗΠΑ. Επιπλέον, είναι περισσότερο διεσπαρμένα: ενώ το ένα τρίτο έως το ήμισυ των πιθανών αποθεμάτων των ΗΠΑ βρίσκονται σε μια τεράστια λεκάνη (δηλαδή στη  λεκάνη Marcellus) και επίσης κάποια άλλη στις ΗΠΑ φαίνεται επίσης αρκετά μεγάλη, (Haynesville, 10% του συνόλου, περίπου 2tcm), τα εκτιμώμενα αποθέματα στην ΕΕ είναι διασκορπισμένα σε διάφορες χώρες, με τη Γαλλία και την Πολωνία να έχουν τα μεγαλύτερα αποθέματα. Η διασπορά σε πολλά μικρότερα πεδία υποδηλώνει χαμηλότερες οικονομίες κλίμακας στην εκμετάλλευσή τους, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ.

(κάντε κλικ στην εικόνα για πλήρες μέγεθος):

Η δεύτερη και πιο αμφιλεγόμενη παρατήρηση αφορά το πραγματικό κόστος εξόρυξης του σχιστολιθικού αερίου. Οι τιμές του φυσικού αερίου στις ΗΠΑ έχουν μειωθεί σημαντικά από την έναρξη του "κύματος" σχιστολιθικού αερίου. Μερικές εκτιμήσεις εμπειρογνωμόνων θεωρούν τα τρέχοντα επίπεδα τιμών του φυσικού αερίου και τα επίπεδα παραγωγής ως ασυμβίβαστα, αναμένοντας οι τιμές να αυξηθούν και η παραγωγή να μειωθεί μεσοπρόθεσμα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η τρέχουσα τιμή χονδρικής φαίνεται πολύ χαμηλή πρόκειται να αξιοποιηθούν επικερδώς ^{(11) (12)} πολλά πεδία σχιστολιθικού αερίου (σε εξέλιξη ή προβλεπόμενα). Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις δεν έχουν μέχρι στιγμής επιβεβαιωθεί: ο εφοδιασμός με σχιστολιθικό αέριο και η κατανάλωση φυσικού αερίου έχουν εκτοξευθεί στα ύψη, ενώ οι τιμές παρέμειναν σε χαμηλά επίπεδα, παρά την ήπια ανοδική διόρθωση από τις αρχές του 2012 ⁽¹³⁾ .

Η καμπύλη εκμάθησης της εξόρυξης σχιστολιθικού αερίου μπορεί να είναι μια σημαντική αιτία της παρατεταμένης χαμηλής τιμής: η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθεί η διεύρυνση του μέρους των αποθεμάτων που μπορούν να αξιοποιηθούν εμπορικά, μειώνοντας το κόστος παραγωγής ⁽¹⁴⁾. Η αμερικανική ΕΙΑ παρέχει επίσης μια άλλη εξήγηση: σήμερα στις ΗΠΑ το σχιστολιθικό αέριο συχνά ανακτάται από κοινού με το πετρέλαιο και το υγραέριο (NGL), οι τιμές των οποίων είναι στενά συνδεδεμένες με την τιμή του αργού πετρελαίου ⁽¹⁵⁾. Δεδομένου ότι η τιμή του πετρελαίου ανά MBtu είναι σημαντικά υψηλότερη από τις διάφορες τιμές του φυσικού αερίου (Γράφημα I.2.5), οι παραγωγοί έχουν τη δυνατότητα να αντισταθμίσουν τα χαμηλότερα περιθώρια κέρδους από τις πωλήσεις σχιστολιθικού αερίου. Είναι αμφίβολο κατά πόσον οι παραγωγοί σχιστολιθικού αερίου της ΕΕ θα είναι σε θέση να απολαύσουν ένα τέτοιο όφελος κοινής παραγωγής, επειδή η εξόρυξη πετρελαίου είναι μάλλον περιορισμένη στην Ευρώπη και, ως εκ τούτου, η εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου δεν είναι πιθανό να σχετίζεται με αυτήν.

(κάντε κλικ στην εικόνα για πλήρες μέγεθος):

Αν τα χαμηλά επίπεδα των τιμών θα εξακολουθήσουν ή όχι, είναι θέμα συζήτησης στις ΗΠΑ. Για αυτό υπάρχει και το  αίτημα από ορισμένους βιομηχανικούς κλάδους να μην επιτραπεί η εξαγωγή του σχιστολιθικού αερίου προκειμένου να αποφευχθούν οι εγχώριες αυξήσεις των τιμών του φυσικού αερίου. Λόγω της πρόσφατης έναρξης της εξερεύνησης σχιστολιθικού αερίου, οι πληροφορίες σχετικά με τα κοιτάσματα σχιστολιθικού αερίου της ΕΕ είναι μάλλον λιγοστές και αρκετά αβέβαιες, αλλά φαίνεται να δείχνουν ότι οι μελλοντικοί παραγωγοί σχιστολιθικού αερίου στην ΕΕ δεν μπορούν να επιτύχουν παρόμοιο όγκο παραγωγής και κόστος παραγωγής όπως οι αμερικανοί ομόλογοι τους. Επιπλέον, δυνητικά σημαντικές εισαγωγές από τις ΗΠΑ σχιστολιθικού αερίου στην Ευρώπη σε σχετικά χαμηλές τιμές ενδέχεται να αποθαρρύνουν την εμπορική εκμετάλλευση των πιο οριακών κοιτασμάτων σχιστολιθικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

 

(1) Energy Information Administration, Proved Reserves of Natural Gas, http://www.eia.gov/dnav/ng/ng_enr_sum_a_EPG0_R11_BCF_a.htm
(2) BP Statistical Review of World Energy June 2012
(3) http://potentialgas.org/press-release (MAGNITUDE OF U.S. NATURAL GAS RESOURCE BASE, Press Release, 2012)
(4) EIA (2011).
(5) http://www.usgs.gov/newsroom/article.asp?ID=3419
(6) EIA (2012), Table 14 on p57.
(7) EIA (2013)
(8) A prominent example is Arthur Bernam, http://petroleumtruthreport.blogspot.be/, blog entry of the 16th February 2013.
(9) European Commission (2012c), p 24.
(10) European Commission (2012c), p 29.

http://www.energypress.gr/news/Ekthesh-Komision:-Polles-oi-abebaiothtes-gia-to-shistolithiko-aerio